Czym jest umowa o dzieło 2025? Kodeks cywilny. ZUS, podatki. Czym różni się od umowy zlecenie?

10/04/2025

Umowa o dzieło to jedna z najczęściej spotykanych umów cywilnoprawnych na rynku pracy. Jednak nie zawsze może być podpisana. Wykonywane w jej ramach zadania muszą spełniać określone wymogi. Na czym one polegają? Kiedy umowa o dzieło się opłaca, a kiedy nie będzie korzystna? Zobacz, czym różni się od umowy zlecenie, a czym od umowy o pracę? Z naszego artykułu dowiesz się również, na czym polegają różne rodzaje umowy o dzieło i co przeniesienie praw autorskich oznacza dla wykonawcy. Jakie są obowiązki wykonawcy dzieła, a jakie osoby, która to dzieło zamawia? Poznaj odpowiedzi na te pytania. W tekście znajdziesz również tekst przykładowej umowy o dzieło.

Czym jest umowa o dzieło?

Umowa o dzieło to jedna z umów cywilnoprawnych, szczegółowo opisanych w Kodeksie cywilnym. Dotyczy, jak sama nazwa wskazuje, wykonania jakiegoś przedmiotu lub zadania (dzieła), a więc stosuje się ją w innych przypadkach niż umowę zlecenie.

Umowa o dzieło w Kodeksie cywilnym

O umowie o dzieło mówi tytuł XV Kodeksu cywilnego (art. 627-646). Art. 627 mówi:

„Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia”

Dalsze artykuły mówią o ustalaniu wynagrodzenia, a także poruszają kwestie m.in. odpowiedzialności za dzieło i jego wykonanie i renegocjacji umowy ze względu na zwiększenie zakresu prac.

Umowa o dzieło – składki ZUS

Z tytułu wykonywania umowy o dzieło, wykonawca nie podlega ozusowaniu. Nie płaci ani składek na ubezpieczenie zdrowotne, ani na społeczne. Zamawiający nie zgłasza takiej umowy do ZUS-u. Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy zamawiający podpisuje umowę o dzieło z osobą, którą zatrudnia już na umowę o pracę. Wówczas ma obowiązek poinformowania ZUS o zawarciu nowej umowy w ciągu 7 dni od jej powstania. W przypadku zawarcia umowy o dzieło z własnym pracownikiem, wykonawca podlega oskładkowaniu składkami na ubezpieczenia społeczne.

Umowa o dzieło – podatek dochodowy

Od umowy o dzieło należy odprowadzić podatek dochodowy. Ten rodzaj umowy opodatkowany jest skalą, co oznacza, że za dochody poniżej 120 tys. płaci się podatek w wysokości 12%, a powyżej tej kwoty – 32%. W stosunku do przychodów osiągniętych z umowy o dzieło można zastosować kwotę wolną od podatku. Od przychodów z umowy o dzieło odlicza się koszty uzyskania przychodu w wysokości 20 lub 50%. Wyjątkiem są sytuacje, w których wynagrodzenie za dzieło nie przekracza 200 zł brutto, od których płaci się zryczałtowany podatek w wysokości 12%.

Koszty uzyskania przychodu z umowy o dzieło

Rozliczając zarówno umowę o dzieło, jak i umowę zlecenie, w celu ustalenia wysokości podatku, wykonawca/zleceniobiorca może odliczyć koszty uzyskania przychodu. Standardowo, jest to 20%, jednak w przypadku wykonawców umów o dzieło, którzy zdecydowali się na przeniesienie praw autorskich, jest to 50%. Koszty nie mogą jednak przekroczyć 85 528 zł. Co ważne, aby odliczyć 50% kosztów, przedmiotem umowy o dzieło musi być „utwór w rozumieniu prawa autorskiego”, czyli „każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia”. W obu przypadkach, jeśli wykonawca dzieła jest w stanie udowodnić, że poniesione przez niego koszty uzyskania przychodów były wyższe niż 20 lub 50%, może odliczyć rzeczywistą kwotę poniesionych kosztów.

Umowa o dzieło z przeniesieniem praw autorskich

Umowa o dzieło z przeniesieniem praw autorskich polega na tym, że wykonawca zbywa się majątkowych praw autorskich do wykonywanego utworu. Osobiste prawa autorskie są niezbywalne. Zapisy o przeniesieniu praw autorskich powinny obejmować pola eksploatacji, czyli przede wszystkim:

utrwalenie;
zwielokrotnienie określoną techniką;
wprowadzenie do obrotu;
wprowadzenie do pamięci komputera;
publiczne wykonanie albo publiczne odtworzenie;
wystawienie;
wyświetlenie;
najem;
dzierżawa;
nadanie za pomocą wizji lub fonii przewodowej albo bezprzewodowej przez stację naziemną, nadanie za pośrednictwem satelity;
równoczesne i integralne nadanie utworu nadawanego przez inną organizację radiową lub telewizyjną.

Od przychodów uzyskanych z umowy z przeniesienie praw autorskich, wykonawca może odliczyć 50% kosztów.

Zalety umowy o dzieło 2025

Umowa o dzieło pozwala na dużą swobodę. Nie ogranicza wykonawcy, co do miejsca i sposobu wykonania powierzonego mu zadania. Również możliwość odliczenia wysokich kosztów uzyskania przychodu jest atrakcyjna dla wielu twórców. Jednak najczęściej bywa wymagana ze względu na niewielką liczbę związanych z nią formalności – jako że wykonawcy nie trzeba zgłaszać do ZUS-u.

Wynagrodzenie na umowie o dzieło

Decydując się na podpisanie umowy o dzieło należy pamiętać, że tego typu umów (w przeciwieństwie do umowy zlecenia) nie obowiązuje minimalna stawka godzinowa. Wykonawca sam musi ocenić ile zajmie i ile środków pochłonie wykonanie dzieła i na tej podstawie ustalić wynagrodzenie z zamawiającym. Należy pamiętać, że jeśli obie strony umowy zgodzą się na wynagrodzenie ryczałtowe (niezależne od kosztów), to wykonawca nie może żądać jego zwiększenia, nawet jeśli okaże się, że wykonanie dzieła wymaga większej liczby prac. W skrajnych sytuacjach ryczałt może podwyższyć sąd. Korzystniejsze dla wykonawcy jest wynagrodzenie kosztorysowe. Wówczas pozostaje pole do negocjacji wynagrodzenia, jeśli znacznie zwiększy się zakres prac koniecznych do wykonania dzieła. Zgodnie z art. 646. Kc „Roszczenia wynikające z umowy o dzieło przedawniają się z upływem lat dwóch od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane – od dnia, którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane”.

Umowa o dzieło zawarta z własnym pracownikiem

W przypadku umowy o dzieło podpisywanej z własnym pracownikiem, zlecający wykonanie dzieła musi zgłosić umowę do ZUS i objąć wykonawcę składkami społecznymi. Od tej zasady są jednak wyjątki. Nie zgłaszasz umowy o dzieło zawartej z własnym pracownikiem, jeśli pracownik:

prowadzi działalność gospodarczą;
przebywa na urlopie bezpłatnym;
przebywa na urlopie macierzyńskim;
przebywa na urlopie wychowawczym.

Jak odstąpić od umowy? Wypowiedzenie umowy o dzieło

Przed podpisaniem umowy o dzieło należy pamiętać, że rozwiązanie jej może nie być takie proste. To z tego powodu, że ustawodawca ściśle określa okoliczności, w których można przed czasem odstąpić od tego rodzaju umowy. Przede wszystkim: umowy o dzieło nie można wypowiedzieć. Można ją rozwiązać za porozumieniem stron albo odstąpić do niej w okolicznościach wymienionych w Kodeksie cywilnym. 1. Zamawiający może odstąpić od umowy, jeśli koszt wykonania dzieła wzrósłby znacznie z powodu:

podwyższenia cen lub stawek dotychczas obowiązujących zarządzeniem organu państwowego;
konieczności przeprowadzenia prac nieprzewidzianych w oryginalnym kosztorysie.

Musi jednak odstąpić od niej bezzwłocznie i zapłacić wykonawcy „odpowiednią część umówionego wynagrodzenia”. (Art. 631. Kc) 2. Zamawiający może odstąpić od umowy, jeśli wykonawca dzieła ma tak poważne opóźnienia, że jest bardzo nieprawdopodobne, że uda mu się ukończyć dzieło w terminie. (Art. 635. Kc) 3. Zamawiający może odstąpić od umowy, jeśli jej wykonawca wykonuje dzieło wadliwie lub niezgodnie z umową i nie skorygował swojego działania w wyznaczonym przez zamawiającego terminie. (Art. 636. Kc) W przypadku odstapienia od umowy, zamawiający może zażądać zwrotu materiałów, jeśli to on ich dostarczył. 4. Wykonawca dzieła może odstąpić od umowy, jeśli do jej wykonania potrzebny jest współdziałanie zamawiającego, a on tego nie robi, mimo wyznaczonego terminu na skorygowanie swojego zachowania. (Art. 640. Kc) 5. Zamawiający może odstąpić w każdej chwili, dopóki dzieło nie zostało ukończone, o ile zapłaci umówione wynagrodzenie. Może jednak odliczyć to, co przyjmujący zaoszczędził nie kończąc dzieła (np. nie musząc kupować części materiałów, które były wliczone w kosztorys). (Art. 644. Kc)

Umowa o dzieło a umowa zlecenie

Zasadnicza różnica pomiędzy umową o dzieło a umową zlecenie jest jej przedmiot. Umowę o dzieło zawiera się, jeśli jej wykonawca ma coś wykonać, doprowadzić do jakiegoś konkretnego skutku – materialnego lub niematerialnego. Jej przedmiotem może być więc zarówno wykonanie stołu, jednorazowa naprawa samochodu, jak i wykonanie strony internetowej, napisanie recenzji (VI SA/Wa 1532/21), czy wystawienie przedstawienia (I CR 500/66). To, jak do tego doprowadzi leży już w jego kwestii, jest jednak odpowiedzialny za efekty. Istotna jest również kwestia wynagrodzenia. Wykonawcy dzieła płaci się za wykonane dzieło. Zamawiający dzieło nie zgłasza go do ZUS i nie płaci za niego składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Z tego powodu umowa o dzieło jest nazywana umową rezultatu (podobnie jak umowa o roboty budowlane). W przypadku umowy zlecenie chodzi raczej o proces. Zawiera się ją, jeśli potrzebne jest podejmowanie jakichś działań. A więc już zatrudnianie mechanika do regularnego zatrudniania przeglądów, czy korektora regularnie poprawiającego recenzje publikowane na naszej stronie, czy też informatyka, który kontroluje działanie strony i na bieżąco rozwiązuje problemy, będzie już umową zlecenie. Zleceniodawca nie bierze odpowiedzialności za efekt swoich działań, zobowiązuje się jedynie do prawidłowego ich wykonania. Płaci mu się w zależności od przeprowadzonego czasu i obowiązuje go minimalna stawka godzinowa, ustalana podobnie jak minimalne wynagrodzenie. Zleceniobiorca podlega ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu. Ze względu na to umowa zlecenie jest umową starannego wykonania. Jak widać, różnica pomiędzy umową o dzieło a zleceniem może być subtelna. Dlatego ważne jest prawidłowe skonstruowanie umowy. Umowa o dzieło musi wskazywać na to, co ma zostać wykonane, w jakim czasie ma zostać wykonane i jaki ma być rezultat. Przedmiotem umowy o dzieło może być kilka rzeczy, należy jednak precyzyjnie je określić, a także wyznaczyć czas, w jakim powinny zostać wykonane.

Umowa o dzieło a umowa o pracę

Podczas gdy umowa o dzieło i zlecenie mają całkiem sporo podobieństw, umowa o pracę to już coś kompletnie innego. Po pierwsze, umowa o dzieło jest umową cywilnoprawną, a więc nie czyni wykonawcy pracownikiem. Umowa o pracę tworzy za to stosunek pracy a co za tym idzie daje osobie na niej zatrudnionej wiele przywilejów (ale też obowiązków) i tworzy hierarchię. Chociaż nie da się ukryć, że tak się dzieje, umowa o dzieło na pewno nie powinna być podpisywana z de facto pracownikami – osobami, które codziennie przychodzą do biura, by wykonywać zadania powierzone im przez przełożonego.

Wzór umowy o dzieło

UMOWA O DZIEŁO

zawarta w dniu ____________ w ____________ (miejscowość) pomiędzy:

_____________, prowadzącym/ą działalność gospodarczą pod firmą: _________________, z adresem stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej: _______________________, PESEL: ___________, NIP: ______________, adres do doręczeń: _________________, e-mail: _____________, zwanym/ą dalej „Zamawiającym”

oraz

____________, zamieszkałym/ą _______________________, legitymującym/ą się dowodem osobistym, seria i nr: _________________, nr PESEL: _________________ zwanym/ą dalej „Wykonawcą”,

łącznie zwanymi “Stronami”.

§ 1

Przedmiot umowy

Zamawiający powierza wykonanie, a Wykonawca zobowiązuje się wykonać dzieło polegające na:

§ 2

Zasady wykonywania dzieła

Wykonawca oświadcza, iż posiada kwalifikacje niezbędne do profesjonalnego wykonania dzieła.
Wykonawca oświadcza, iż posiada wiedzę i doświadczenie w zakresie wymagań technicznych i jakościowych związanych z wytworzeniem dzieła zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, standardami i regułami wykonywania prac objętych niniejszą umową, a także zasadami etyki zawodowej.
Zamawiający zobowiązuje się do przekazania Wykonawcy niezbędnych parametrów do wykonania dzieła.
Jeżeli Wykonawca wykonuje dzieło w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, Zamawiający może wezwać go do zmiany sposobu wykonania i wyznaczyć mu w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu Zamawiający może od umowy odstąpić albo powierzyć poprawienie lub dalsze wykonanie dzieła innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo Wykonawcy.
Wykonawca nie może zlecić wykonania dzieła osobie trzeciej bez pisemnej zgody Zamawiającego udzielonej pod rygorem nieważności.

§ 3

Materiały i narzędzia

Materiały niezbędne do wykonania dzieła zapewnia ____________ (Zamawiający/Wykonawca).
Narzędzia potrzebne do wykonania dzieła niezbędne do wykonania dzieła zapewnia ____________ (Zamawiający/Wykonawca).
Wykonawca ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną zniszczeniem, uszkodzeniem lub utratą dostarczonych przez Zamawiającego materiałów i narzędzi służących do wytworzenia dzieła.
Wykonawca niezwłocznie powiadomi Zamawiającego o utracie oraz wszelkich uszkodzeniach materiałów i narzędzi, które otrzymał w związku z wykonywaniem dzieła.
Po zakończeniu umowy Wykonawca zwróci niewykorzystane materiały, narzędzia oraz inne rzeczy należące do Zamawiającego lub przypadające mu na podstawie niniejszej umowy, a także należące do innych osób, jeśli Wykonawca otrzymał je w związku z wykonywaniem dzieła.

§ 4

Kontrola wykonywania dzieła

Wykonawca zawiadomi Zamawiającego niezwłocznie o wszelkich okolicznościach, które mogą przeszkodzić prawidłowemu wykonaniu dzieła.
Wykonawca na żądanie Zamawiającego w każdym czasie udzieli mu informacji o stanie prac nad dziełem, sposobie jego wykonywania i okaże je Zamawiającemu.

§ 5

Miejsce i termin wykonania dzieła

Wykonawca przystąpi do wykonania dzieła w dniu ____________ po otrzymaniu od Zamawiającego niezbędnych parametrów do wykonania dzieła.
Wykonawca ukończy dzieło do dnia ____________.
Dzieło będzie wykonywane w ____________.

§ 6

Odbiór dzieła

Odbiór dzieła nastąpi po przeprowadzeniu kontroli dzieła pod względem zachowania norm specyfikacji dzieła przekazanych Wykonawcy przed przystąpieniem do wykonywania dzieła.
Odbiór dzieła zostanie potwierdzony protokołem zdawczo-odbiorczym.

§ 7

Wynagrodzenie

Za wykonanie dzieła Wykonawcy przysługuje wynagrodzenie w wysokości ____________ (słownie: ________________________).
Wszelkie koszty związane z wykonaniem dzieła ponosi Wykonawca z zastrzeżeniem postanowień 3 niniejszej umowy.
Wypłata wynagrodzenia nastąpi po wystawieniu rachunku przez Wykonawcę i stwierdzeniu przez Zamawiającego prawidłowego wykonania dzieła na podstawie protokołu zdawczo-odbiorczego.
Wynagrodzenie płatne będzie przelewem na rachunek bankowy lub gotówką w terminie 7 dni od dnia odbioru dzieła i dostarczenia prawidłowego rachunku przez Wykonawcę.

§ 8

Postanowienia końcowe

W sprawach nieuregulowanych w niniejszej umowie zastosowanie mają przepisy Kodeksu cywilnego.
Każda ze Stron niniejszej umowy zobowiązana jest do bezzwłocznego informowania pozostałej Strony o wszelkich zmianach o wszelkich zmianach mających wpływ na wypełnianie postanowień niniejszej umowy przez Strony, w szczególności dotyczących adresu. W przypadku zaniechania tego obowiązku wszelkie pisma oraz oświadczenia doręczone pod ostatni wskazany adres uważa się za skutecznie doręczone.
Wykonawca zobowiązuje się do zachowania w tajemnicy wszelkich informacji i dokumentów, o których dowiedział się lub które uzyskał w związku z zawarciem i wykonaniem umowy.
Wszelkie spory wynikające z niniejszej umowy rozstrzygać będzie sąd właściwy ze względu na siedzibę Zamawiającego.
Jeżeli jakiekolwiek postanowienie umowy okaże się prawnie nieskuteczne lub nieważne w całości, lub w części, nie narusza to ważności i skuteczności pozostałych postanowień umowy. W sytuacji wskazanej powyżej, Strony zobowiązane są do niezwłocznej zmiany lub uzupełnienia postanowień umowy uznanych za nieskuteczne, lub nieważne, zgodnie z przepisami prawa, naturą stosunku prawnego i zgodnym zamiarem Stron.
Wszelkie zmiany niniejszej umowy wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności.
Niniejsza umowa została sporządzona w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach po jednym dla każdej ze Stron.

_________________________ _________________________ (podpis zamawiającego) (podpis wykonawcy)