Zasiłek dla bezrobotnych 2025 – co trzeba wiedzieć? Komu przysługuje?

Życie pisze różne scenariusze – niestety, nie wszystkie z nich reżyserowane są w duchu sielanki. Dramaty związane z utratą pracy są w Polsce nadal częste i (wbrew niektórym głosom) sytuacja taka nie jest przeważającą domeną bezrobocia frykcyjnego. Nagła utrata pracy to cios, który może nie tylko zachwiać równowagą ekonomiczną całej rodziny, ale i doszczętnie ją powalić. Niemniej, zasiłek dla bezrobotnych w 2025 roku, choć nie jest przesadnie wysoki, może wesprzeć wielu w trudnych dla nich chwilach.

Komu przysługuje zasiłek dla bezrobotnych i w jakiej kwocie można go otrzymać? Jak długo można pobierać świadczenie? Jakie dokumenty należy przekazać do Powiatowego Urzędu Pracy i jak wygląda cała procedura? Jakie obowiązki ma osoba bezrobotna na zasiłku i czego nie wolno robić by nie stracić wsparcia? Na te i inne pytania postaramy się odpowiedzieć w niniejszym materiale.

Zasiłek dla bezrobotnych – co to jest? Podstawowe informacje

Zasiłek dla bezrobotnych to comiesięczne świadczenie pieniężne wypłacane przez państwo osobom, które straciły zatrudnienie nie z własnej winy i spełniają wszystkie ustawowe kryteria. Jego celem jest nie tylko zapewnienie tymczasowego wsparcia finansowego potrzebującym, ale również umożliwienie im przetrwania okresu przejściowego między utratą pracy, a ponownym zatrudnieniem.

Wbrew potocznym wyobrażeniom, zasiłek nie trafia do każdego, kto przestaje pracować. Warunkiem jego uzyskania jest spełnienie szeregu wymagań – formalnych, administracyjnych i czasowych – a także gotowość do współpracy z urzędem pracy. Sam status osoby bezrobotnej nie jest bowiem wystarczający dla otrzymania świadczenia.

Zasiłek dla bezrobotnych – podstawa prawna

Podstawą prawną przyznawania zasiłku dla bezrobotnych w Polsce jest Ustawa z dnia 20 marca 2025 r. o rynku pracy i służbach zatrudnienia, która zastąpiła dotychczasową Ustawę z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. To właśnie ten akt normuje zarówno definicję osoby bezrobotnej, jak i warunki nabywania prawa do świadczenia, sposób jego wyliczania, a także obowiązki obu stron – państwa i świadczeniobiorcy.

Sama zmiana może być dla obywateli nieco konfundująca, bowiem Ustawa z 2004 roku nie została „uchylona”, a jedynie „uznana za uchyloną”, co wynika z zastąpienia jej wprost przez inny akt prawny bez jej formalnego usunięcia jej w pierwszej kolejności. Nie jest to sytuacja niezgodna z prawem, lecz zwyczajny brak higieny legislacyjnej, na domiar złego ugruntowanej w prawie.

Zasiłek dla bezrobotnych 2025 – komu przysługuje?

Choć samo zarejestrowanie się w urzędzie pracy otwiera drogę do szeregu różnorodnych instrumentów wsparcia, zasiłek dla bezrobotnych w 2025 roku przysługuje wyłącznie tym osobom, które spełnią określone kryteria. Ustawodawca nie pozostawia tu zbyt wiele miejsca na interpretacje – świadczenie jest zarezerwowane dla tych, którzy nie tylko stracili zatrudnienie, ale wcześniej przez odpowiednio długi czas odprowadzali składki na Fundusz Pracy.

Wobec powyższego, prawo do zasiłku dla bezrobotnych przysługuje osobie, która:

• jest zarejestrowana w urzędzie pracy jako osoba bezrobotna,
• w okresie 18 miesięcy poprzedzających rejestrację pracowała i odprowadzała składki na Fundusz Pracy przez co najmniej 365 dni,
• nie osiąga przychodu przekraczającego połowy minimalnego wynagrodzenia,
• nie została zwolniona dyscyplinarnie,
• nie odmówiła bez uzasadnienia propozycji odpowiedniego zatrudnienia, stażu lub szkolenia.
  

Ile wynosi zasiłek dla bezrobotnych?

Na wstępie niniejszego artykułu wspominaliśmy już, że zasiłek dla bezrobotnych w 2025 przeszedł solidną transformację. Dotąd jego wysokość była powiązana ze stażem pracy, gdzie krótszy staż (mniej niż 5 lat) oznaczał niższą kwotę zasiłku (80% podstawy), a dopiero po przekroczeniu kolejnych progów można było liczyć na pełne lub podwyższone świadczenie.

Wraz z nowelizacją prawa w niniejszym zakresie, próg 80% został usunięty, pozwalając wszystkim bezrobotnym na otrzymanie zasiłku w wysokości 100% jego podstawy. Niemniej, w mocy utrzymano przepis mówiący o osobach ze stażem pracy przekraczającym 20 lat – takie osoby nadal będą mogły liczyć na zasiłek w wysokości 120% jego podstawy.

Tak czy inaczej, nowe przepisy nie zmieniły uzależnienia wysokości zasiłku dla bezrobotnych od czasu jego pobierania – przez pierwszych 90 dni można otrzymać więcej niż przez okres późniejszy. W praktyce wysokość zasiłku w 2025 roku prezentuje się następująco:

• 1 721,90 zł brutto (1 566,92 zł netto) – przez pierwsze 90 dni posiadania prawa do zasiłku,
  
• 1 352,20 zł brutto (1 230,50 zł netto) – po 90. dniu, do końca okresu świadczeniowego.
  

W przypadku osób o stażu pracy przekraczającym 20 lat, zasiłek przysługuje w wysokości:

• 2 066,28 zł brutto (1 880,31 zł netto) – przez pierwsze 90 dni posiadania prawa do zasiłku,
• 1 622,64 zł brutto (1 476,60 zł netto) – po 90. dniu, do końca okresu świadczeniowego.

Zasiłek dla bezrobotnych a podatek dochodowy, składka zdrowotna i ZUS

Zasiłek dla bezrobotnych nie jest świadczeniem wolnym od obciążeń – choć nie podlega składkom ZUS w tradycyjnym rozumieniu, nadal wiąże się z pewnymi potrąceniami i obowiązkami podatkowymi. Kluczowe znaczenie ma tu składka zdrowotna, która wynosi 9% i jest obowiązkowo odliczana od kwoty brutto świadczenia. W praktyce oznacza to, że zasiłek netto – czyli to, co rzeczywiście otrzymujemy „na rękę” – jest zawsze niższy niż deklarowana kwota brutto. Nawet jeśli zasiłek nie przekracza kwoty wolnej od podatku, podlega obowiązkowi wykazania w rocznym zeznaniu PIT.

Istotnym elementem konstrukcji opisywanego świadczenia jest jednak to, że składki emerytalne i rentowe są za osoby bezrobotne opłacane w całości z Funduszu Pracy. Oznacza to, że okres pobierania zasiłku jest traktowany jako okres składkowy – a więc wlicza się do historii ubezpieczenia i wpływa na wysokość przyszłych świadczeń emerytalnych lub rentowych. I choć zasiłek sam w sobie nie buduje dużego kapitału, jego obecność w systemie jest rozpoznawana i formalnie nieprzerywana.

Waloryzacja zasiłku dla bezrobotnych – kiedy?

Wysokość zasiłku dla bezrobotnych podlega corocznej waloryzacji, która odbywa się 1 czerwca każdego roku. Nowe kwoty ustalane są na podstawie wskaźnika inflacji i obowiązują przez kolejnych dwanaście miesięcy, aż do 31 maja kolejnego roku. Właśnie tego dnia – 1 czerwca 2025 roku – wprowadzono aktualne stawki świadczenia, o których mowa w powyższych akapitach.

Przyznanie zasiłku dla bezrobotnych – jak wygląda procedura?

Przyznanie zasiłku dla bezrobotnych nie następuje automatycznie w momencie rejestracji w urzędzie pracy – fundamentalne znaczenie ma ocena, czy dana osoba spełnia warunki ustawowe, a przede wszystkim te dotyczące stażu składkowego. W praktyce oznacza to, że po zarejestrowaniu się jako bezrobotny należy poczekać na formalną decyzję urzędu – dopiero ona uruchamia prawo do świadczenia.

Jakie dokumenty do zasiłku dla bezrobotnych? Lista

Jak możemy się domyślać, urząd pracy nie działa na podstawie deklaracji słownych – wymagane jest dostarczenie konkretnych dokumentów, które potwierdzą prawo osoby bezrobotnej do otrzymania świadczenia. W zależności od przebiegu kariery zawodowej lista dokumentów może się nieco różnić, ale w typowych przypadkach wymagane są:

• świadectwa pracy z ostatnich miejsc zatrudnienia,
• dokumenty potwierdzające okresy opłacania składek (np. zaświadczenia z ZUS),
• dokumenty potwierdzające rozwiązanie stosunku pracy,
• dowód osobisty lub inny dokument tożsamości,
• w przypadku działalności gospodarczej – zaświadczenie o jej wyrejestrowaniu.
  

Należy w tym miejscu podkreślić również fakt, że w związku z nowelizacją prawa w opisywanym zakresie, bezrobotny może zarejestrować się i złożyć wniosek w dowolnym urzędzie pracy w miejscu zamieszkania – nie musi to już być miejsce zameldowania.

Termin wypłaty zasiłku – kiedy się go spodziewać?

Zasiłek dla bezrobotnych wypłacany jest przez urząd pracy raz w miesiącu, w terminie wyznaczonym przez daną placówkę – nie ma jednej, ogólnokrajowej daty. Oznacza to, że pierwsza wypłata może nastąpić dopiero po wydaniu decyzji administracyjnej oraz po upływie pełnego miesiąca od rejestracji. W kolejnych miesiącach zasiłek wypłacany jest zwykle w stałym, powtarzalnym terminie. Warto pamiętać, że prawo do świadczenia przysługuje od dnia nabycia statusu bezrobotnego – nie od daty wypłaty.

Jak długo można pobierać świadczenie?

Okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych w 2025 roku został ujednolicony na poziomie ustawowym, ale z zachowaniem możliwości jego wydłużenia w szczególnych przypadkach. Standardowo świadczenie przysługuje przez 180 dni, jednak w określonych sytuacjach może zostać wydłużone do 365 dni. W odróżnieniu od poprzednich przepisów, które uzależniały długość wypłaty zasiłku od miejsca zameldowania i poziomu bezrobocia w danym powiecie, obecnie decydują wyłącznie kryteria indywidualne.

Prawo do 12-miesięcznego okresu pobierania zasiłku przysługuje osobom, które spełniają co najmniej jeden z poniższych warunków:

• posiadają orzeczenie o niepełnosprawności,
• są członkami rodziny wielodzietnej posiadającej Kartę Dużej Rodziny,
• ukończyły 50. rok życia i mają co najmniej 20-letni okres uprawniający do zasiłku,
• samotnie wychowują co najmniej jedno dziecko w wieku do 18 lat,
• mają na utrzymaniu dziecko w wieku do 18 lat (lub do 24 lat w przypadku dziecka z niepełnosprawnością, które kontynuuje naukę), a małżonek również jest bezrobotny i utracił prawo do zasiłku.
  

Obowiązki osoby bezrobotnej na zasiłku

Uzyskanie statusu osoby bezrobotnej i prawa do zasiłku oznacza nie tylko przywileje, ale również konkretne obowiązki wobec urzędu pracy. Osoba pobierająca świadczenie zobowiązana jest do aktywnej współpracy z urzędem – zarówno w zakresie odbierania propozycji zatrudnienia, jak i uczestnictwa w szkoleniach, kursach czy innych formach aktywizacji. Brak reakcji bezrobotnego, nieobecność bez usprawiedliwienia lub celowe unikanie kontaktu z urzędem, będzie skutkować utratą prawa do zasiłku i wyrejestrowaniem z ewidencji.

Do podstawowych obowiązków osoby bezrobotnej należą przede wszystkim:

• regularne stawianie się w urzędzie pracy w wyznaczonych terminach,
• odbieranie korespondencji i reagowanie na wezwania urzędowe,
• podejmowanie działań w ramach indywidualnego planu działania (IPD),
• uczestnictwo w szkoleniach, stażach lub programach aktywizacyjnych,
• niepodejmowanie zatrudnienia ani działalności gospodarczej bez poinformowania urzędu.
  

Czy będąc na zasiłku można pracować? Jakiego rodzaju dochody można osiągać?

Pobieranie zasiłku dla bezrobotnych nie wyklucza całkowicie możliwości osiągania dochodu, ale wymaga ścisłego przestrzegania przepisów. Trzeba pamiętać o jednej, istotnej granicy – osoba bezrobotna nie może wykonywać pracy zarobkowej ani prowadzić działalności gospodarczej w sposób, który powodowałby utratę statusu bezrobotnego.

Istotne jest również to, że nawet jednorazowe naruszenie przepisów w tym zakresie może skutkować nie tylko cofnięciem świadczenia, ale także wyrejestrowaniem z ewidencji i obowiązkiem zwrotu niesłusznie pobranych środków.

Dozwolone są jednak pewne formy uzyskiwania dochodu – o ile ich skala nie przekracza ustawowego limitu. Chodzi tu chociażby o umowy cywilnoprawne, które nie powodują obowiązku rejestracji działalności gospodarczej, ani nie przekraczają połowy minimalnego wynagrodzenia (brutto).

Możliwe jest również osiąganie dochodów z najmu prywatnego, świadczeń alimentacyjnych, czy zasiłków rodzinnych – pod warunkiem, że nie są one traktowane jako zatrudnienie w rozumieniu przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Każda forma aktywności wymaga jednak zgłoszenia do urzędu pracy.

Kiedy następuje utrata prawa do zasiłku dla bezrobotnych?

Prawo do zasiłku dla bezrobotnych nie jest bezterminowe ani bezwarunkowe – może zostać cofnięte w sytuacjach określonych w ustawie. W praktyce oznacza to, że każda forma niestosowania się do zasad współpracy z urzędem, zatajenie dochodu czy niepodjęcie zaproponowanego zatrudnienia może prowadzić do utraty świadczenia. Utrata prawa do zasiłku następuje między innymi w poniższych sytuacjach:

• odmowy bez uzasadnienia propozycji zatrudnienia, szkolenia, stażu lub innej formy aktywizacji,
• nieobecności w urzędzie pracy w wyznaczonym terminie bez usprawiedliwienia,
• podjęcia pracy zarobkowej lub działalności gospodarczej bez poinformowania urzędu,
• osiągnięcia dochodu przekraczającego połowę minimalnego wynagrodzenia,
• złożenia fałszywego oświadczenia lub zatajenia informacji wpływających na prawo do świadczenia,
• upływu okresu, na który zasiłek został przyznany.

Co istotne, we wszystkich wyżej wymienionych przypadkach poza ostatnim, urząd może nie tylko anulować dalszą wypłatę zasiłku, ale również domagać się zwrotu świadczeń, jeśliby miało się okazać, że zostały one udzielone świadczeniobiorcy w kolizji z ustawowymi warunkami.