Wniosek o urlop macierzyński 2025 i zasiłek macierzyński. Jak złożyć wniosek o udzielenie urlopu w ciąży? Darmowy wzór z omówieniem

Urlop macierzyński to jedno z podstawowych uprawnień pracowniczych w razie choroby i macierzyństwa. Kobieta zatrudniona na podstawie umowy o pracę ma prawo do urlopu macierzyńskiego po urodzeniu dziecka, przysposobieniu lub wzięciu dziecka na wychowanie. Aby móc z niego skorzystać, należy złożyć pisemny wniosek o urlop macierzyński. Dokument ten może być złożony w postaci papierowej lub elektronicznej przez pracownicę, a jego złożenie umożliwia także pobieranie zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu.

W naszym artykule omówimy podstawy prawne urlopu macierzyńskiego, zasad jego przyznawania, wymaganych dokumentów oraz najważniejszych kwestii praktycznych związanych z jego uzyskaniem.

Komu przysługuje urlop macierzyński 2025?

Głównym aktem prawnym regulującym urlop macierzyński jest ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy. Szczegółowe informacje zawarte są w dziale ósmym Kodeksu pracy, dotyczącym uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem. Zgodnie z art. 180 § 1 Kodeksu pracy, pracownicy przysługuje prawo do urlopu macierzyńskiego w wymiarze uzależnionym od liczby urodzonych dzieci przy jednym porodzie.

Wymiar urlopu macierzyńskiego

Kobieta, która urodziła jedno dziecko przy jednym porodzie ma prawo do 20 tygodni urlopu macierzyńskiego. W przypadku porodu mnogiego wymiar ten odpowiednio się zwiększa – 31 tygodni w przypadku dwojga dzieci, 33 tygodnie przy trojgu itd., aż do 37 tygodni przy urodzeniu pięciorga lub więcej dzieci.

Udzielenie urlopu macierzyńskiego odbywa się na wniosek składany w postaci papierowej lub elektronicznej. Wniosek należy dostarczyć do zakładu pracy wraz z załącznikami, np. skróconym aktu urodzenia dziecka zawierającym datę urodzenia dziecka lub zaświadczeniem lekarskim w przypadku składania wniosku przed porodem.

Wydłużenie okresu urlopu macierzyńskiego

W szczególnych przypadkach, np. w razie pobytu dziecka w szpitalu w okresie od 5 tygodnia życia, istnieje możliwość zawieszenia części urlopu macierzyńskiego. Urlop można wydłużyć o tydzień pobytu dziecka w szpitalu, jeśli dziecko urodziło się z masą urodzeniową większą niż 1000 g i wymagało hospitalizacji. W takim przypadku pracownica musi dostarczyć informacje o okresie pobytu dziecka w szpitalu, które uprawniają do skorzystania z dodatkowego lub uzupełniającego urlopu macierzyńskiego.

Uzupełniający urlop macierzyński

Uzupełniający urlop macierzyński jest udzielany, gdy część podstawowego urlopu nie została wykorzystana z powodu wcześniejszego powrotu do pracy lub pobytu dziecka w szpitalu. Dodatkowy urlop macierzyński może być przyznany również w szczególnych przypadkach, np. przysposobienia dziecka, co potwierdza postanowienie sądu o przysposobienie dziecka lub decyzja sądu opiekuńczego o umieszczeniu dziecka.

Korzystanie z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego następuje po zakończeniu urlopu podstawowego, a zakończeniem korzystania z urlopu macierzyńskiego rozpoczyna się prawo do urlopu rodzicielskiego – o ile złożono odpowiedni wniosek o urlop rodzicielski.

Jak złożyć wniosek o udzielenie urlopu macierzyńskiego?

Wniosek o urlop macierzyński może być złożony w dwóch momentach: przed przewidywaną datą porodu oraz po porodzie. Pracownica ma prawo rozpocząć urlop macierzyński jeszcze przed narodzinami dziecka – maksymalnie na 6 tygodni przed planowanym terminem porodu. W takiej sytuacji do wniosku należy dołączyć zaświadczenie lekarskie potwierdzające przewidywaną datę porodu.

Jeśli kobieta zdecyduje się na rozpoczęcie urlopu po porodzie, wówczas musi niezwłocznie poinformować pracodawcę o fakcie narodzin dziecka i złożyć odpowiedni wniosek wraz z odpisem aktu urodzenia dziecka. W praktyce najczęściej wniosek składany jest zaraz po porodzie – w terminie kilku dni, szczególnie jeśli kobieta nie korzystała wcześniej z przysługujących 6 tygodni przed porodem.

Jeśli wraz z wnioskiem o urlop macierzyński składasz wniosek o urlop rodzicielski, musisz przekazać go pracodawcy w ciągu maksymalnie 21 dni od porodu.

Wniosek o urlop macierzyński – darmowy wzór z omówieniem

Wniosek o urlop macierzyński powinien mieć formę pisemną. Nie ma jednego, ustawowego wzoru takiego wniosku, ale dokument musi zawierać podstawowe informacje, określone w rozporządzeniu MInistra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów do takich wniosków:

• dane pracownicy (imię, nazwisko, stanowisko),

• dane pracodawcy,

• wskazanie podstawy prawnej (art. 180 Kodeksu pracy),

• wskazanie terminu rozpoczęcia i zakończenia urlopu,

• informację o liczbie dzieci urodzonych przy jednym porodzie,

• załączniki (zaświadczenie lekarskie lub akt urodzenia dziecka),

• podpis pracownicy i data złożenia wniosku.

Warto zaznaczyć, że w przypadku korzystania z urlopu rodzicielskiego bezpośrednio po macierzyńskim, możliwe jest złożenie jednego wspólnego wniosku o oba urlopy, co upraszcza procedurę i pozwala pracownicy skorzystać z łącznego okresu wolnego od pracy bez konieczności ponownego składania dokumentów.

Do wniosku o urlop macierzyński należy załączyć odpowiednie dokumenty, w zależności od momentu jego składania:

• przed porodem: zaświadczenie lekarskie o przewidywanej dacie porodu,

• po porodzie: skrócony odpis aktu urodzenia dziecka (lub jego kopia),

• w przypadku ciąży mnogiej: dokumentacja potwierdzająca liczbę dzieci.

Jeśli kobieta ubiega się także o zasiłek macierzyński, dokumenty te są również podstawą do jego przyznania przez ZUS lub pracodawcę – w zależności od tego, kto wypłaca świadczenie.

Zasady pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego

Urlop macierzyński wiąże się z prawem do otrzymywania zasiłku macierzyńskiego. Wysokość zasiłku macierzyńskiego w 2025 r. wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku przez cały okres urlopu macierzyńskiego. Chyba że pracownica zdecyduje się na połączenie go z urlopem rodzicielskim na jednym wniosku.  Wówczas zarówno przez okres urlopu macierzyńskiego, jak i okres urlopu rodzicielskiego zasiłek wynosi 81,5% podstawy.

Złożenie wniosku o urlop macierzyński jest warunkiem do wypłaty zasiłku – bez tego ZUS nie rozpocznie procedury przyznania świadczenia. W praktyce wiele zakładów pracy dysponuje własnymi wzorami wniosków, uwzględniającymi wszystkie potrzebne dane dla ZUS-u i kadr.

Pamiętaj, że nie składasz osobnego wniosku o zasiłek macierzyński. Przysługuje on automatycznie.

Czy pracodawca może odmówić udzielenia urlopu macierzyńskiego?

Urlop macierzyński jest prawem pracownicy i nie wymaga zgody pracodawcy. Oznacza to, że pracodawca nie może odmówić jego udzielenia, o ile wniosek zostanie złożony prawidłowo i we właściwym czasie. Odmowa przyjęcia wniosku lub próba przesunięcia terminu przez pracodawcę jest sprzeczna z przepisami Kodeksu pracy i może zostać zaskarżona.

Warto jednak pamiętać, że pracodawca ma prawo żądać poprawienia lub uzupełnienia braków formalnych, np. dostarczenia załączników. W interesie pracownicy jest zatem zadbanie o kompletność dokumentacji.

W praktyce zaleca się wcześniejsze poinformowanie pracodawcy o ciąży i planowanym urlopie, co pozwala lepiej zorganizować zastępstwo oraz uniknąć nieporozumień. Dobrą praktyką jest również przechowywanie kopii wniosku z potwierdzeniem jego przyjęcia przez pracodawcę.

Kobiety prowadzące działalność gospodarczą również mają prawo do zasiłku macierzyńskiego, choć nie składają one formalnego wniosku o urlop w takim samym sensie jak pracownice etatowe – procedura w ich przypadku odbywa się bezpośrednio w ZUS.

Podsumowanie

Wniosek o urlop macierzyński to podstawowy dokument umożliwiający kobiecie korzystanie z uprawnień wynikających z macierzyństwa. Jego złożenie jest formalnością, ale wymaga zachowania terminów i dostarczenia odpowiednich dokumentów. Znajomość przepisów prawa pracy, uważne przygotowanie wniosku i współpraca z pracodawcą pozwalają uniknąć nieporozumień i w pełni wykorzystać przysługujące prawa.

Urlop macierzyński to nie tylko czas odpoczynku i opieki nad dzieckiem, ale również wyraz ochrony i wsparcia dla matek w życiu zawodowym.